نقش مدیریت ریسک در بازار بورس تهران
نقش مدیریت ریسک در بازار بورس تهران
اهمیت دوره:
همۀ سازمانها اعم از کوچک و بزرگ، سهامی عام یا خاص، دولتی و غیردولتی در هر سطحی از عملکرد و در هر زمان و مکان، با دامنهای از ریسک‌ها که ممکن است بر کارکرد آنها و دستیابی به اهداف تأثیر بگذارد مواجه هستند. شواهد موجود نیز نشان می‌دهند که با تحولات جهانی اخیر دامنۀ این ریسک‌ها در حال افزایش است. بدیهی است میزان اهمیت این ریسک‌ها برای همۀ سازمانها یکسان نیست.
مدیریت ریسک سازمانی (Enterprise Risk Management) می‌تواند به عنوان یک دارایی استراتژیک شناخته شود که می‌تواند مزیت رقابتی ایجاد کند. سیستم مدیریت ریسک سازمانی مؤثر می‌تواند به عنوان یک منبع برای سازمانها مورد توجه قرار گیرد. این سیستم در بازار موجود نیست. به عبارت دیگر، هر سازمان دارای سیستم خود است که با فعالیت، مأموریت و اهداف آن سازمان نقش مدیریت ریسک در بازار بورس تهران هماهنگ است.
بیش از دو دهۀ گذشته مدیریت ریسک سازمانی به سرعت در سازمانها رشد کرده و سهامداران، قانونگذاران، نهادهای حرفه‌ای و سازمانهای رتبهبندی برای ادارۀ بهتر امور شرکتها از مدیریت ریسک و کنترل داخلی استفاده می‌کنند. در کشور ما نیز توجه به مدیریت ریسک در سازمانها، طی چندین سال اخیر افزایش یافته است. همچنین با ابلاغ دستورالعمل حاکمیت شرکتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در سال ۱۳۹۷ و الزام این شرکتها به پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی، توجه به استقرار مدیریت ریسک در شرکت‌های بورسی و فرابورسی بیش از پیش مورد توجه و استقبال قرار گرفت.
مخاطبین دوره:
این دوره می‌تواند مورد استفادۀ اعضای هیأت مدیره، مدیران عامل، مدیران ریسک، مدیران حسابرسی داخلی و کارشناسان ریسک در بانکها، شرکت‌های تأمین سرمایه، کارگزاریها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگهای مالی و تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران و همچنین سایر ذینفعان پیاده‌سازی مدیریت ریسک سازمانی در تمامی سازمانها قرار گیرد. پژوهش‌گران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در رشتههای مالی و حسابداری و علاقمندان به حوزۀ مدیریت ریسک نیز میتوانند از دیگر متقاضیان این دوره باشند.
سرفصل دوره:
روز اول: حاکمیت شرکتی
- مقدمه و تعاریف
- ضرورت پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی
- تاریخچۀ حاکمیت شرکتی در دنیا و ایران
- الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی
- بررسی اجمالی فصول آیین‌نامۀ حاکمیت شرکتی
- بررسی نمودار سازمانی شرکت‌های نمونه
روز دوم: مدیریت ریسک سازمانی
- آشفتگی محیط تجارت جهانی، نوآوری، تغییرات استراتژیک و عملکرد شرکتی
- مدیریت ریسک سازمانی در تقابل با مدیریت ریسک سنتی
- مدیریت ریسک و مقابله با بحران و جایگاه آن در حاکمیت شرکتی
- لزوم پیاده‌سازی مدیریت ریسک سازمانی در شرکت‌های مادر (هلدینگ)
- لزوم پیاده‌سازی مدیریت ریسک سازمانی در شرکت‌های نمونه
روز سوم: پیاده‌سازی مدیریت ریسک سازمانی (بخش اول)
- نقش هیأت نقش مدیریت ریسک در بازار بورس تهران مدیره، کمیتۀ ریسک و کمیتۀ حسابرسی
- منشور و ساختار سازمانی کمیتۀ ریسک
- فرهنگ ریسک
- چارچوب و مراحل مدیریت ریسک سازمانی
روز چهارم: پیاده‌سازی مدیریت ریسک سازمانی (بخش دوم)
- پرسشنامۀ سنجش ریسک
- ماتریس ریسک
- داشبورد ریسک
- اشتهای ریسک
- مدل‌های کمی‌سازی ریسک (بازار، اعتباری، عملیاتی، انسانی و . )
روز پنجم: استراتژی‌های مدیریت ریسک و موردکاوی
- استراتژی‌های مدیریت ریسک‌ها
- شواهدی از بهترین تجربیات
- نحوۀ گزارش ریسک‌های شرکت در گزارش تفسیری مدیریت
* توجه: دوره‌ها به صورت غیرحضوری (آنلاین) برگزار می‌شود و همچنین در نقش مدیریت ریسک در بازار بورس تهران انتهای دوره، گواهینامهٔ مشترک از طرف انجمن مهندسی مالی ایران و تأمین سرمایهٔ امید به شرکت‌کنندگان، اهدا خواهد شد.
آشنایی با اصول مدیریت سرمایه
با توجه به رشد چشم‌گیر شاخص‌های بازار سهام طی سالیان اخیر، صاحبان سرمایه‌های خرد و کلان از اقشار مختلف و با هر میزان تخصص مالی، وارد بازار سرمایه شده‌اند. هرچند گزینه‌های مطمئن‌تری نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم وجود دارند اما، بسیاری از افراد به دلایل مختلف ترجیح می‌دهند که خودشان مستقیماً در بازار به خرید و فروش سهام بپردازند.
به منظور سرمایه‌گذاری آگاهانه، باید پیش از ورود به بازار آموزش دیده و ارکان اصلی فرآیند معامله‌گری یعنی تحلیل، روانشناسی و مدیریت سرمایه را به خوبی فرا بگیرید. یادگیری این مفاهیم، از طریق آموزش‌های تئوری و تجربه معامله‌گری در بازار بورس، حاصل می‌شود. در این میان، بخش مدیریت سرمایه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا، مستقیماً با بقای افراد در بازار مرتبط بوده و به گونه‌ای می‌توان آن را ضامن حفظ و رشد سرمایه معامله‌گران دانست. برای پیاده سازی قوانین مدیریت سرمایه در بازار بورس، عملکرد سیستماتیک و تفکر منطقی فرد الزامی است. قطعاً معامله‌گری که نقش مدیریت ریسک در بازار بورس تهران این مفهوم را به خوبی درک نموده و اجرایی کند، از آرامش روحی بیشتری حین داد و ستد برخوردار است زیرا، با درنظر گرفتن تمام ریسک‌های ممکن اقدام به سرمایه‌گذاری می‌نماید و همین موضوع یکی از سنگ بناهای اصلی موفقیت در بازار مالی است.
مدیریت سرمایه چیست؟
اگر بخواهیم یک تعریف جامع و کلی ارائه کنیم، دانش و مهارت سرمایه‌گذاری با ریسک حداقل در راستای کسب بازدهی حداکثر را مدیریت سرمایه می‌نامند. هدف اصلی مدیریت سرمایه در وهله اول، کنترل ریسک و حفظ دارایی است. از این جهت در برخی از منابع آموزشی، مدیریت سرمایه به همان مدیریت ریسک نیز تعبیر می‌شود. به بیان ساده‌تر، مفهوم مدیریت سرمایه این است که برای بدست آوردن بازدهی مورد انتظار خود باید مقدار ریسک مشخصی متقبل شوید؛ طبق اصول حرفه‌ای معامله‌گری و به منظور جلوگیری از وقوع ضررهای سنگین و غیر قابل تحمل، باید پیش از ورود به موقعیت معاملاتی مقادیر این بازده و ریسک معلوم و به گونه‌ای متعادل شده باشند که در مقابل انتظار برای کسب سودی معقول، ضرر کمی پیش روی شما باشد.
اعمال صحیح قوانین مدیریت ریسک در فرآیند معاملات، می‌تواند در راستای کاهش ضرر و زیان تأثیر به سزایی داشته باشد. ترکیب یک استراتژی معاملاتی کارا و مدیریت سرمایه، ضمن پیش‌گیری از وقوع ضررهای سنگین و غیر منتظره، به مرور زمان منجر به رشد سرمایه شما خواهد شد. اعمال مدیریت ریسک در معاملات سهام و نقش مدیریت ریسک در بازار بورس تهران سایر ابزارهای مالی، تابع قوانین واحد و مشخصی نیست و از یک فرد تا دیگری متفاوت است. در واقع جزئیات و نحوه اعمال مدیریت سرمایه، تا حد زیادی به دیدگاه سرمایه‌گذاری، اهداف مالی، طرز تفکر و روحیات شخص بستگی دارد. بر اساس چنین معیارهایی، رویکرد سرمایه‌گذاران در قبال ریسک را تشخیص داده و آنها را در دو دسته کلی ریسک‌گریز و ریسک‌پذیر تقسیم می‌کنند.
در نتیجه معامله‌گران باید از قواعد مدیریت ریسکی استفاده کنند که متناسب با شخصیت سرمایه‌گذاری آنها باشد و در این زمینه نمی‌توان برای همگان نسخه‌ای واحد تجویز نمود. بطور مثال؛ میزان پذیرش ریسک معامله‌گران کوتاه مدتی در هر موقعیت معاملاتی نسبت به افرادی که دیدگاه بلند مدت دارند، کاملاً نقش مدیریت ریسک در بازار بورس تهران متفاوت است.
بسیاری از افراد، با رویای یک شبه ثروتمند شدن وارد بازار سهام شده و انتظار دارند ظرف مدت کوتاهی، سرمایه خود را چند برابر کنند! چنین سرمایه‌گذارانی را حتی نمی‌توان شدیداً ریسک پذیر نامید زیرا، مفهوم ریسک اصلاً برای آنها تعریف نشده است و در محاسبات ذهنی خود صرفاً به سود می‌اندیشند. چنین شخصی حتی ممکن است مدتی معاملات سوددهی را نیز تجربه کند اما، در نهایت به دلیل عدم رعایت مدیریت سرمایه و پذیرش بدون محدودیت ریسک، سرمایه خود را به نابودی می‌کشاند. به راستی می‌توان ادعا نمود؛ یکی از اصلی ترین وجوه تمایز معامله‌گران موفق با سایرین، رعایت اصول مدیریت سرمایه است.
امروزه برای مدیریت ریسک روش‌های مختلفی وجود دارد. شیوه‌های کلاسیک بیشتر بر محاسبات ساده متمرکز بوده و مدل‌های جدید نظیر روش پروفسور بالسارا، غالباً بر اساس جداول و فرمول‌های پیچیده ریاضی بنا شده‌اند. همگی این روش‌ها مبتنی بر ارزیابی ریسک موقعیت‌های معاملاتی بصورت انفرادی و در نهایت تعیین چهارچوب‌های مشخص برای محدوده ریسک پذیری معامله‌گران می‌باشند.
ارکان اصلی مدیریت سرمایه در بازار سهام
هرچند برای مدیریت سرمایه روش و فرمول مشخصی وجود ندارد اما برای تدوین قوانین مدیریت ریسک و ارزیابی دقیق موقعیت‌های معاملاتی در بازار، شاخص‌های مرسومی وجود دارند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- ریسک
- بازده
- حجم معاملات
- نسبت بازده به ریسک
- نسبت افت سرمایه
به منظور انجام معاملاتی اصولی و موفقیت آمیز، موارد اول تا چهارم را باید برای هر موقعیت معاملاتی و الزاماً پیش از ورود، بررسی نموده و در مورد آنها تصمیم‌‌گیری کنیم. در واقع پس از مشخص نمودن این موارد مشاهده می‌کنیم که نقاط خروج و حداکثر سود و زیان مورد انتظار از موقعیت معاملاتی مذکور، با دقت معین می‌شوند. به وضوح می‌بینیم که مدیریت سرمایه در راستای موفقیت هر استراتژی معاملاتی نقش کاملاً حیاتی ایفا می‌نماید که چشم پوشی از آن نتیجه‌ای جز شکست در پی نخواهد داشت. حال پس از شرح مفهوم و اهمیت مدیریت سرمایه در بازارهای مالی و ذکر ارکان اصلی آن به بیان برخی از قواعد مرسوم و توصیه‌های رایج در این زمینه می‌پردازیم؛
- پیش از ورود به معامله، باید ریسک و بازده مورد انتظار از آن را تعیین کنید.
- محاسبات مقادیر ریسک و بازده، تابع مستقیمی از نقاط خروج احتمالی و حجم معاملات می‌باشد.
- طبق اصول سرمایه‌گذاری و توصیه بزرگان بازار، حداکثر مقدار ریسک در هر موقعیت معاملاتی، نباید از ۳ درصد بیشتر شود!
- حداقل مقدار مجاز نسبت بازده به ریسک، برابر ۱ می‌باشد و در غیر این صورت، ورود به معامله خطای بزرگی است.
- در صورت نیاز به داشتن چندین موقعیت معاملاتی باز به صورت هم‌زمان، باید حداکثر ریسک قابل تحمل را بین این معاملات تقسیم نمود.
- زمانی که به بازدهی نجومی معاملات اعتباری و اهرمی می‌اندیشید، ریسک سنگین و چند برابری آنها را نیز مد نظر داشته باشید! نقش مدیریت ریسک در بازار بورس تهران
- آستانه تحمل افت سرمایه حساب معاملاتی خود را به طور دقیق مشخص نموده و زمانی که به دلیل چندین معامله زیان‌ده میزان افت سرمایه شما به محدوده خطر رسید، بدون تعلل فرآیند معاملات خود را برای مدتی متوقف کنید.
در مجموعه مقالات آتی مدیریت سرمایه در بخش بلاگ آسان بورس، مفاهیم ریسک، بازده، نسبت‌های مرتبط با مدیریت سرمایه و… به تفصیل توضیح داده خواهند شد.
